28 sierpnia 1980 r. 720 pracowników oddziałów Państwowej Komunikacji Samochodowej w Jarosławiu i Przemyślu rozpoczęło strajk, który sparaliżował pracę w wielu zakładach województwa. W PKS Jarosław powstał Komitet Strajkowy pod przewodnictwem kierowcy Kazimierza Dukacza. Protestujący domagali się spotkania z wojewodą i dyrekcją. Przedstawiono 40 postulatów, głównie o charakterze socjalno-bytowym, oraz żądania cofnięcia przywilejów i likwidacji połowy etatów w MO. Protest zakończył się po spełnieniu żądań płacowych. 3 września 1980 r. doszło do protestu w Zakładach Przemysłu Zbożowego w Jarosławiu.
Powstanie struktur NSZZ „Solidarność”
Dla organizujących się związkowców z terenu Jarosławia ważne stało się powołanie ponadzakładowej struktury koordynującej. 29 września na spotkaniu przedstawicieli czterech działających w mieście zakładów – PKS Oddział Jarosław, Huty Szkła Opakowaniowego, Tłoczni Gazu, Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego „Jarlan” – powołano Międzyzakładowy Komitet Założycielski, przy czym postanowiono dokonać rejestracji miejscowych struktur w MKZ Gdańsku. Wysłano też emisariuszy do sześciu innych zakładów w mieście z propozycją przyłączenia się do Związku. 2 października 1980 r. na spotkaniu przedstawicieli sześciu jarosławskich zakładów (Zakłady Dziewiarskie „Jarlan” w Jarosławiu, PKS Oddział Jarosław, Zakłady Komunikacji Miejskiej w Jarosławiu, Karpackie Zakłady Gazownicze w Jarosławiu, Oddział Transportu Drogowego w Jarosławiu, Jarosławskie Zakłady Meblarskie w Jarosławiu) wybrano prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego. W jego skład weszli: jako przewodniczący Kazimierz Ziobro (Huta Szkła „Jarosław”), jako zastępcy Tadeusz Wroński, Józef Świdnicki i Zbigniew Steczyszyn oraz jako członek Jerzy Strzałko.
Już od pierwszego posiedzenia zaznaczał się wyraźnie podział na związkowców z Przemyśla i Jarosławia: w Komitecie Założycielskim NSZZ „Solidarność” Regionu Południowo-Wschodniego od końca października 1980 r. narastał rozłam.
W celu lepszej koordynacji działań NSZZ w woj. przemyskim porozumieli się też przedstawiciele zakładów pracy z Przemyśla, Birczy i MKZ Jarosław: 7 października zebrali się przedstawiciele 25 zakładów pracy z woj. przemyskiego. Opozycjonista Wit Siwiec wystąpił jako wysłannik MKZ w Gdańsku i omówił cele ruchu. Po obradach podjęto uchwałę o powołaniu Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Regionu Południowo-Wschodniego z siedzibą w Przemyślu. Przewodniczącym prezydium Komitetu Założycielskiego Regionu Południowo-Wschodniego został Czesław Kijanka, pierwszym wiceprzewodniczącym Kazimierz Ziobro, lider MKZ w Jarosławiu.
Wybór Kijanki z POM w Birczy był nieprzypadkowy. Już bowiem od pierwszego posiedzenia zaznaczał się wyraźnie podział na związkowców z Przemyśla i Jarosławia – miasteczko Bircza miało zatem pogodzić obydwa ośrodki.
Mimo to w Komitecie Założycielskim NSZZ „Solidarność” Regionu Południowo-Wschodniego od końca października narastał rozłam. Przewodniczący Czesław Kijanka nie zdołał pogodzić związkowców z Przemyśla i Jarosławia. 4 listopada 1980 r. Kazimierz Ziobro zgłosił rezygnację z funkcji wiceprzewodniczącego prezydium Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Regionu Południowo-Wschodniego. MKZ w Jarosławiu podjął decyzję o zarejestrowaniu się jako oddzielny MKZ w Gdańsku. Związkowcy z Jarosławia uważali, że przy podziale środków finansowych w ramach woj. przemyskiego ich miasto było dyskryminowane. Obawiano się też dominacji Przemyśla we władzach Regionu Południowo-Wschodniego. MKZ w Jarosławiu opowiadał się za budową regionu w granicach dawnego dużego woj. rzeszowskiego. Na terenie woj. przemyskiego pod koniec 1980 r. wykształciły się więc dwa ośrodki „Solidarności”: przemysko-lubaczowski i jarosławsko-przeworski.
Rozwój struktur NSZZ „Solidarność”
MKZ w Jarosławiu po wyborach Zarządu 20 czerwca 1981 r. używał oficjalnej nazwy Międzyzakładowa Komisja Związkowa NSZZ „Solidarność” w Jarosławiu. Jednak nadal powszechnie posługiwano się skrótem MKZ Jarosław. W 1981 r. „Solidarność” w Jarosławiu uczestniczyła w niezależnych obchodach świąt narodowych i kościelnych. W połowie 1981 r. struktury NSZZ „Solidarność ” podległe MKZ Jarosław liczyły 31 798 członków.
Nie udało się utrzymać jedności związkowców w województwie przemyskim. Międzyzakładowa Komisja Związkowa NSZZ „Solidarność” w Jarosławiu odłączyła się od Regionu Południowo-Wschodniego. 29 sierpnia 1981 r. została oficjalnie przyjęta do Regionu Rzeszowskiego. Jednak struktury Związku z Jarosławia posiadały nadal autonomię.
Jesienią 1981 r. w kraju narastał kryzys gospodarczy. 18 listopada z powodu katastrofalnej sytuacji w zaopatrzeniu rynku wewnętrznego Międzyzakładowa Komisja Związkowa w Jarosławiu ogłosiła tzw. czarny protest, polegający na oflagowaniu budynków czarnymi flagami. Ponadto uchwalono wotum nieufności dla wojewody przemyskiego.