Urodził się 30 marca 1915 roku w Grodnie. Był synem Juliana Tumiela i Jadwigi z domu Sygiel. W 1938 roku ukończył szkołę oficerską w stopniu podporucznika. Po wybuchu II wojny światowej walczył w Wojsku Polskim. W listopadzie 1939 roku został ranny i uwięziony przez Sowietów na mocy paragrafu 58 w więzieniu w Białymstoku. Znalazł się tam jako więzień polityczny, „dowódca kontrrewolucyjnej polskiej białogwardyjskiej bandy”.
Zwolniony na mocy amnestii po podpisaniu układu Sikorski-Majski w 1941 roku, pracował dla polskiej ambasady w Moskwie, a następnie dołączył do armii gen. Andersa. Przeniesiony z nią na Środkowy Wschód, służył w Iranie, Iraku, Palestynie i Egipcie. Następnie walczył w szeregach 2. Korpusu Polskiego w kampanii włoskiej, za udział w której dostał Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino oraz Gwiazdę Italii.
W poszukiwaniu nowego życia
Po zakończeniu działań wojennych 2. Korpus Polski został rozwiązany. Józef Tumiel nie wrócił do kraju, wstąpił do utworzonego przez rząd brytyjski Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, mającego na celu przygotowanie żołnierzy polskich do życia cywilnego na terytorium Wielkiej Brytanii lub poza nim. W 1948 roku został zwolniony z armii w stopniu kapitana. Pozostając w Wielkiej Brytanii, do kwietnia 1949 r. pracował jako tłumacz i kierownik 14. magazynu pancernych wozów bojowych armii brytyjskiej w Burn (dystrykt Selby, Yorkshire). Później został przełożonym jego działu konserwacji. W 1950 roku był ponadto kierownikiem polskiego hostelu dla młodzieży w Londynie.
W związku z wejściem w życie brytyjskiej ustawy o przesiedleniu z 1947 roku, pod koniec 1950 roku Józef Tumiel przybył do Rodezji Północnej (od 1964 r. Zambia), gdzie pracował w zarządzie miasta Lusaka. Od 1958 roku był członkiem organizacji weteranów Memorable Order of Tin Hats. 12 maja 1960 roku uzyskał obywatelstwo Rodezji i Niasy. Pełnił funkcję przewodniczącego Związku Polaków w Lusace. W 1966 r. przeprowadził się do miasta Ndola w Zambii.
Dzięki staraniom Józefa Pilnera, szefa ochrony obozu dla polskich obywateli w Ndoli, polscy uchodźcy w Zambii postawili w latach 1939-1945 w Bwana Mkubwa pomnik upamiętniający pobyt Polaków na tych ziemiach. Pomnik ten został w 1966 roku uznany przez rząd Zambii za Pomnik Narodowy. Józef Tumiel jako manager w firmie Jarrads Electrical Engineers & Contractors przez lata dbał o konserwację tego polskiego monumentu.
W 1979 roku miał okazję poznać królową Wielkiej Brytanii Elżbietę II, która otworzyła w Lusace piątą konferencję szefów rządów Wspólnoty Narodów. W maju 1989 roku spotkał w Lusace papieża Jana Pawła II, podczas jego 41. podróży apostolskiej do Madagaskaru, Zambii i Malawi.
Wśród polskich odznaczeń otrzymanych przez Józefa Tumiela znalazły się: Krzyż Walecznych, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Wojska oraz medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”. Za zasługi wojenne Józef Tumiel został ponadto uhonorowany odznaczeniami brytyjskimi: Medalem Obrony, Medalem Wojny 1939–1945, Gwiazdą za Wojnę 1939–1945, Gwiazdą Italii oraz Gwiazdą Afryki.
Rodzinna
Z pierwszego małżeństwa Józef Tumiel miał córkę Ewę. 20 września 1952 roku w Fort Jameson ożenił się po raz drugi z Leokadią (Lolą) Alicją Świdrowską, z którą miał 2 synów, Jana (inżynier) i Michała (architekt).
Leokadia Alicja Tumiel z domu Świdrowska urodziła się 26 maja 1928 roku w Ornianach w powiecie Święciany na Litwie. Rodzicami jej byli Ernest i Helena Świdrowscy. Wybuch II wojny światowej zastał 11-letnię Leokadię Świdrowską wraz z jej ciotką na południu Polski. Przekroczywszy granicę, zostały na ponad rok internowane w obozie dla uchodźców na Węgrzech. Po zwolnieniu z internowania, przez Jugosławię i Turcję dotarły do Palestyny. W Tel-Avivie Leokadia Świdrowska chodziła do polskiego gimnazjum ogólnokształcącego. W 1941 roku razem z innymi polskimi dziećmi została wysłana do kolonii brytyjskiej w Rodezji Północnej. Skończyła tam szkołę średnią w Broken Hill. Po maturze ukończyła korespondencyjny kurs Pitmana pisania na maszynie i w 1948 roku zatrudniła się jako sekretarka w biurze brytyjskiego komisarza w Fort Jameson.
W latach 90. XX wieku Józef i Leokadia Tumielowie przenieśli się do Johannesburga w RPA, gdzie mieszkali ich synowie. Józef Tumiel zmarł 21 marca 1995 r., Leokadia Tumiel – 10 grudnia 2013 r.
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN